„Raport Artinfo.pl 2021. Rynek sztuki w Polsce” ZAPROSZENIE DO DYSKUSJI

Raport Artinfo 2021 – dobrze że jest, ale jest kilka ale, zapraszam do dyskusji ! Cokolwiek napiszę poniżej nie zmienia mojego generalnego poglądu, że dobrze się stało że Raport Artinfo 2021 (dalej zwany RA21) powstał! Poniżej dziesięć zasygnalizowanych syntetycznie kwestii i obszarów do ewentualnej, jeśli znajdą się chętni, wymiany uwag.
Czym jest, a czym nie jest RA21?
1. RA21 jest rozwiniętą formułą publikowanej w minionych latach bazy danych, dotyczących rynku sztuki w Polsce.
2. Dane dotyczą roku 2020 i usystematyzowane są według przyjętych przez autorów założeń.
3. RA21 jest sporządzony przez spółkę z o.o. Artinfo.pl – aktywnego uczestnika rynku sztuki, zaangażowanego w jego funkcjonowanie.
4. RA21 nie jest opinią niezależnego audytora.
Czy rynek sztuki potrzebuje raportu?
1. Rynek sztuki w Polsce wkracza w fazę rynków rozwiniętych. Potwierdza ten fakt ilość podmiotów aktywnie w nim uczestniczących oraz rosnąca dynamicznie skala obrotów, szczególnie w porównaniu do krajów CEE.
2. Biorąc pod uwagę pojawiające się w przestrzeni medialnej propozycje, aby rynek sztuki stał się rynkiem alternatywnym w stosunku do rynków kapitałowych, niezbędne w konsekwencji staje się wypracowanie standardów i dobrych praktyk zapewniających mu transparentność.
3. Raport może także stać się niezbędny i pomocny dla uczestników rynku sztuki poszukujących kapitału na rozwój na regulowanych rynkach finansowych.
4. Możemy mieć także w niedalekiej przyszłości do czynienia z procesami fuzji i przejęć (M&A) podmiotów rynku sztuki.
5. Powyższe argumenty przemawiają za celowością systematycznych i uporządkowanych prac nad dorocznymi raportami rynku sztuki w Polsce.
Stosunek do danych zawartych w RA21
Nie jest dostatecznie wyjaśnione źródło pochodzenia danych wykorzystanych w RA21, sposób ich weryfikacji i kto de facto odpowiada za rzetelność danych stanowiących podstawę RA21.
Podstawowe parametry rynku wedle RA21
1. RA21 jako główne rekordowe parametry rynku podaje: (1) Obroty – 380,4 mln złotych, RA21 podaje obroty brutto z uwzględnieniem opłat aukcyjnych, ale bez droit de suite, fakt ten nie jest wyjaśniony w raporcie, RA21 wylicza sume obrotów w oparciu o tak zwane ceny "młotkowe", które nie zawsze są cenami efektywnie zrealizowanymi, (2) Ilość wylicytowanych pozycji – 21.942, (3) Ilość aukcji – 467. RA21 dane te porównuje do lat poprzednich wskazując na ich dynamiczny wzrost.
2. Sporo miejsca w RA21 dedykowane jest rankingom obiektów jakie zostały wylicytowane na aukcjach w poszczególnych obszarach sztuki.
3. RA21 zawiera szczegółową charakterystykę aktywności organizatorów aukcji (Domów Aukcyjnych, Galerii i innych podmiotów)
4. Pokazuje polski rynek sztuki na tle innych krajów.
5. Kładzie akcent na ilość obiektów, a nie wartość oferty aukcyjnej, co jest ewidentnym zubożeniem informacji o kondycji i perspektywach rynku sztuki.
6. Pomija relację cena wywoławcza / cena młotkowa. Informacja taka poszerzyłaby wiedzę na temat kondycji rynku, a w odniesieniu do poszczególnych organizatorów rynku aukcyjnego poszerzyłaby wiedzę na temat ich polityki aukcyjnej i jej efektywności.
Niejasności w RA21
1. Inflacja – RA21 jej nie uwzględnia a powinien.
2. Słownik - Konieczne jest zdefiniowanie niektórych pojęć np. „cena młotkowa"
Co pominięto ?
1. Internet. RA21 w niedostatecznym wedle mnie zakresie dostrzega wpływ aukcji internetowych na polski rynek sztuki. Niosą one za sobą skrajne zjawiska, z jednej strony sprzyjają wzrostom obrotów, a z drugiej zwiększają skalę niepewności w transakcjach, bowiem przysłowiowym „horyzontem zdarzeń", za który potencjalny nabywca dzieła via internet często nie sięga, stał się monitor. Analiza rzetelności opisów aukcyjnych, podawanie proweniencji, wykrywanie „falsów" staje się pilne. Dla dobra rynku sztuki oraz wspierania kolekcjonerstwa sztuki sprawy te winny pojawić się w kolejnych raportach.
2. Import dzieł sztuki na rynek aukcyjny w Polsce, ponoć wedle opinii medialnych ma miejsce, RA21 w tej sprawie milczy.
3. Domy Aukcyjne ( i inne) – cenny dział ! Warto go uzupełnić o kilka kwestii dających szerszy obraz ich pozycji na aukcyjnym rynku sztuki, a mianowicie: (1) politykę opłat aukcyjnych: prowizja, droit de suite, (2) opracowywanie i upowszechnianie papierowych katalogów aukcyjnych (3) scharakteryzowane metod pozyskiwania obiektów, np. sprzedaż komisowa, sprzedaż z własnych zasobów, (4) w kilku przypadkach są braki dotyczące opisu statusu prawnego.
Periodyzacja
Popieram zastosowaną w RA21 periodyzację: Sztuka dawna – Sztuka współczesna – Sztuka aktualna/młoda (1989). Nie ma jednak jednolitej polityki kwalifikowania dzieł sztuki do wskazanych wyżej kategorii. Stosowana CEZURA 1945 dla „sztuki współczesnej" jest już anachroniczna, a w kwestii „sztuki młodej i aktualnej" panuje kompletna dowolność. Proponuję, żeby przyjąć weryfikowalne kryterium, zgodnie z którym „sztuka współczesna" to obiekty nie starsze niż 50 lat, a w ramach tej kategorii "sztuka młoda i aktualna" to obiekty nie starsze niż 10 lat.
Partnerzy
1. Warto budować koalicje partnerów przy opracowaniu kolejnych raportów, w tym zwracam uwagę na dwa obszary.
2. Internet – warto wykorzystać dane zgromadzone przez innych organizatorów rynku aukcyjnego sztuki w internecie, zwłaszcza zwracam uwagę na rosnącą pozycję portalu Onebid.
3. Kolekcjonerzy / kolekcje. W katalogach aukcyjnych, o czym RA21 milczy, pojawiają się prywatne kolekcje, w sprawie tej potrzebna jest istotna uwaga. Mamy bowiem do czynienia z trzema sytuacjami: primo - autentyczne kolekcje opatrzone nazwiskiem jej twórcy, zbudowane według dającego się opisać modelu, secundo - to jak domniemywać można prywatne kolekcje utopione w szerszym katalogu, tertio - to zbiory fałszywie opisane jako kolekcje dla celów marketingowych. Sugeruję, aby w kolejnych edycjach raportów podjąć to zagadnienie.
Indeksy
Potrzebny nam jest odpowiednik Warszawskiego Indeksu Giełdowego (WIG) dla aukcyjnego rynku sztuki. Jego odpowiednikiem może być Polski Indeks Aukcyjny Sztuki Triada, w skrócie PIAST. Aby zrozumieć dynamikę rynku aukcyjnego trzeba, według mnie, podać co najmniej trzy wskaźniki, a mianowicie:
PIAST1 – wskaźnik kwotowy, określający wzrost obrotów rok do roku, czyli sumy kwot efektywnie zrealizowanych transakcji (EZT), bez opłat aukcyjnych, w stosunku do roku ubiegłego, z uwzględnieniem inflacji.
PIAST2 – wskaźnik kwotowy, podający relację między sumą kwot efektywnie zrealizowanych transakcji (EZT), bez opłat aukcyjnych, a sumą ich cen wywoławczych podczas aukcji odbytych w danym roku. Ponieważ szereg domów aukcyjnych w miejsce ceny wywoławczej podaje widełki estymacji, to jako cenę wywoławczą proponuję przyjąć dolne widełki.
PIAST3 – wskaźnik ilościowy, wynikający z porównania w danym roku ilości efektywnie zrealizowanych transakcji (EZT) z łączną liczbą obiektów w ofercie aukcyjnej.
PIAST1 za rok 2020 według RA21 – circa 124
PIAST2 za rok 2020 według RA21 – brak danych
PIAST3 za rok 2020 według RA21 – circa 52
Co dalej?
1. Przygotowywać RA22! (zachować rytm roczny)
2. Zastosować bardziej czytelną strukturę raportu: (1) Syntetyczne podsumowanie (Executive summary), (2) Dane i tabele dotyczące kluczowych kwestii, (3) Reklamy
3. Warto, aby ustalić orientacyjny okres jego dorocznej prezentacji. Sugeruję najpóźniej koniec II kwartału.
4. Rozważyć warto przed opracowaniem jego finalnej wersji zorganizowanie roboczego seminarium na temat zawartości RA22.
5. Pod rozwagę przedkładam prezentację RA22 wobec środowiska biznesu i rynków kapitałowych, dobrym miejscem dla takiego kroku byłoby Forum Ekonomiczne w Karpaczu 2022!
6. W towarzyszących RA22 tekstach publicystycznych podpowiadam tekst na temat siedmiu edycji Nagrody Kolekcjonerstwo – nauka i upowszechnianie" im. Feliksa Jasieńskiego, swego rodzaju pomostu między kolekcjonerami, muzealnikami i organizatorami aukcji.
Składam raz jeszcze podziękowania i gratulacje autorom RA21!
Ryszard Kruk