X jubileuszowa Nagroda "Kolekcjonerstwo - nauka i upowszechnianie" im. Feliksa Jasieńskiego za rok 2024 PRZYZNANA

21 maja 2025 roku w gościnnych progach Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie wręczone zostały Nagrody „Kolekcjonerstwo – nauka i upowszechnianie” im. Feliksa Jasieńskiego, w ramach jej dziesiątej, jubileuszowej edycji. Uroczystości towarzyszyło seminarium „Kraków – miasto kolekcjonerów”, które nawiązywało do 105. rocznicy przekazania przez Feliksa Jasieńskiego jego bezcennej kolekcji Muzeum Narodowemu w Krakowie. Dzisiaj kolekcja ta stanowi ozdobę zbiorów Muzeum.

Tę społeczną inicjatywę organizuje grono kolekcjonerów we współpracy z Archiwum Polskiej Akademii Nauk i warszawskim Domem Spotkań z Historią. Tegoroczną edycję Nagrody objął Honorowym Patronatem Aleksander Miszalski, prezydent Krakowa.

Kapituła postanowiła przyznać Nagrody i Wyróżnienia za dokonania w roku 2024.

Kategoria / Dla pracownika nauki – za publikacje dotyczące kolekcjonerstwa, w tym naukowe opracowanie zbiorów kolekcjonerskich Nagrody otrzymali: dr Milena Woźniak-Koch za książkę Kolekcja i tożsamość. Kolekcjonerstwo warszawskiej burżuazji i inteligencji pochodzenia żydowskiego jako wyraz identyfikacji kulturowo-narodowej (1880-1939). Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2024, oraz dr Mariusz Klarecki za książkę Zrabowana Warszawa. Straty w prywatnych zbiorach i artystycznych kolekcjach mieszkańców Warszawy w latach 1939–1945 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2024.

Kategoria / Dla instytucji – za upowszechnianie dorobku kolekcjonerskiego, w tym publikacje i wystawy, Nagrody nie przyznano, natomiast Wyróżnienie otrzymało Muzeum Okręgowe w Rzeszowie za wystawę Na obcasie i bez – 150 lat historii i rozwoju obuwia damskiego. Wystawa kolekcji Hanny Szudzińskiej.

Kategoria / Dla dziennikarza – za publikacje prasowe, radiowe, telewizyjne, internetowe popularyzujące ideę kolekcjonerstwa, prezentujące wkład kolekcjonerów w ochronę dziedzictwa narodowego, Nagrodę otrzymał Łukasz Gazur za cykl wywiadów z kolekcjonerami na łamach kwartalnika „Spotkania z zabytkami”, Wyróżnienie otrzymał Jan Stępień za prezentację kolekcjonerów podtrzymujących lokalne tradycje, w ramach cyklicznej audycji „Pejzaże regionalne” na falach Radia Kraków.

W dotychczasowych edycjach Nagrody, za upowszechnianie i promowanie dorobku kolekcjonerstwa dla dziedzictwa narodowego, uhonorowano 13 autorów opracowań naukowych, 16 instytucji muzealnych i galerii oraz 11 przedstawicieli mediów.

Sumując decyzje Kapituły o nagrodzonych i wyróżnionych w ramach dziesiątej edycji Nagrody przewodniczący jej kapituły prof. dr hab. Wojciech Kowalski stwierdził: Od kilku lat wpływa coraz więcej wniosków o nagrody i w tym roku wybór był już rzeczywiście bardzo trudny. Po długiej dyskusji Kapituła postanowiła nagrodzić dwoje uczonych, dr. Milenę Woźniak-Koch oraz dra Mariusza Klareckiego za znakomite prace naukowe na temat warszawskiego kolekcjonerstwa i kolekcji, których już w swym oryginalnym kształcie nie ma. Pierwsza dotyczy bowiem przedwojennych kolekcjonerów żydowskich i ich zbiorów, a druga strat wszystkich dających się ustalić kolekcjonerów w Warszawie w okresie okupacji niemieckiej lat 1939-1945. Obydwie książki są wynikiem niezwykłej pasji badawczej jej autorów oraz lat poszukiwań i pracy w archiwach. W kategorii instytucji wyróżniono wystawę bardzo rzadkiego przedmiotu kolekcjonerstwa, a mianowicie butów damskich ilustrujących historię tego obuwia w ciągu ostatnich 150 lat. Wystawę tę ze zbiorów Hanny Szudzińskiej zorganizowało Muzeum Okręgowe w Rzeszowie. W kategorii dziennikarskiej nagroda trafiła natomiast do Łukasza Gazura, który konsekwentnie realizuje wywiady z kolekcjonerami w kolejnych numerach nowej wersji kwartalnika „Spotkania z zabytkami”. Wyróżnienie otrzymał zaś Jan Stępień za uwzględnienie tematyki kolekcjonerstwa lokalnego w ramach cyklicznej audycji „Pejzaże regionalne” w Radiu Kraków. Podsumowując tegoroczną edycję nagrody można z zadowoleniem stwierdzić, że uwzględniła ona ważną tematykę strat dziedzictwa kulturowego, a także oryginalną wystawę muzealną i jak co roku trud dziennikarzy.

W seminarium „Kraków – miasto kolekcjonerów” udział wzięli kustosze najważniejszych krakowskich muzeów, których kolekcje zostały wzbogacone dzięki prywatnym darowiznom. Jak podkreśla dr Agnieszki Kluczewskiej-Wójcik: Rola, jaką darczyńcy odgrywają w kształtowaniu zasobów instytucji muzealnych jest nie do przecenienia, a dzieła przekazywane przez kolekcjonerów stanowią nie tylko ozdobę muzealnych zbiorów, lecz także istotną część polskiego dziedzictwa kulturowego. Jak wynika z przykładów przywołanych podczas seminarium, prezentowanie dzieł z kolekcji prywatnych na wystawach czasowych oraz publikowanie opracowań naukowych i katalogów przyczynia się do podtrzymywania pamięci o donatorach. Co równie istotne, tego typu działania sprzyjają budowaniu relacji między środowiskami muzealnymi a kolekcjonerskimi.

Katarzyna Nowak, dyrektorka Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha tak skomentowała wydarzenie: Ogromnie się cieszę, że spotkaliśmy się w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, miejscu wyjątkowym, które powstało z inicjatywy Andrzeja Wajdy oraz Krystyny Zachwatowicz – Wajdy specjalnie dla kolekcji japońskiej Feliksa Mangghi Jasieńskiego. Dzięki pasji i inicjatywie Fundatorów, Muzeum Manggha jest nie tylko przestrzenią dla miłośników sztuki japońskiej, lecz także dla każdego, kto wierzy w siłę kultury do zmiany świata na lepsze. To tu, poprzez organizowane wystawy, warsztaty, spotkania i wydarzenia edukacyjne, rozbudzamy ciekawość i zrozumienie dla odmiennych tradycji i zwyczajów. Życzymy wszystkim laureatom i uczestnikom uroczystości, aby duch Feliksa Mangghi Jasieńskiego towarzyszył im w ich działaniach, a kultura japońska i polska nadal mogły się wzajemnie inspirować i współistnieć w serdecznej harmonii. Niech ta nagroda będzie symbolem naszego wspólnego wysiłku na rzecz lepszego, bardziej zrozumiałego i otwartego świata.