Bernadetta Czapska przypomina kolekcjonerkę

Teresa z d. Szmidt Sahakian (II voto van Bastelaer) zmarła 29 grudnia 2007 roku w swoim domu w Eprave w Belgii. Jest pochowana na Ormiańskich Starych Powązkach w Warszawie. Urodziła się 11 kwietnia 1915 w Warszawie. Była kolekcjonerką, filantropką, konserwatorką. Ukończyła szkołę Heleny Gepnerówny w Warszawie, później studia w Wyższej Szkole Nauk Polityczny a w Wiedniu. Tam uczęszczała na uniwersyteckie wykłady o sztuce, uczyła się konserwacji tkanin. W 1948 roku, po kilkuletnich podróżach po Europie i Bliskim Wschodzie, Sahakianowie osiedli na stałe w Belgii. W Brukseli założyli i prowadzili antykwariat. Tworzyli kolekcję wschodnich artefaktów. Teresa pracowała także jako konserwatorka tkanin. Przez Chambre des Antiquaires de Belgique i Chambre Belge des Experts en Ouvres d’Art została uznana za ekspertkę w tej dziedzinie.
Po śmierci męża w 1963 sama rozbudowywała kolekcję. Kosztem wielu wyrzeczeń gromadziła dzieła sztuki, stworzyła znaczący zbiór europejskiej sztuki zdobniczej oraz imponującą kolekcję kobierców wschodnich. Zgodnie z jej wolą, sprowadzano kolekcję do Zamku Królewskiego w Warszawie – w 1989, 1992 i 2007 roku oraz jako legat w 2008 roku. Jednak już wcześniej, w połowie lat 70. przekazała tutaj w darze kilka artefaktów.
W 1993 roku w Zamek Królewski w Warszawie utworzono Fundację Teresy Sahakian. Kolekcja Fundacji liczy 747 zinwentaryzowanych dzieł sztuki. Najliczniejszy jest zbiór 628 kobierców wschodnich i tkanin orientalnych od XVIII do XX wieku, w którym znajdują się kobierce kaukaskie (ponad 400 obiektów), kobierce perskie, środkowoazjatyckie, tureckie, chińskie. Ponadto kolekcja zawiera wyroby tkackie wykonane technikami płaskimi (kilimy, zili, verni), hafty (m.in. suzani), niewielki zbiór tkanin europejskich (m.in. portiery i lambrekiny, pasy kontuszowe), a także 35 przedmiotów pozostających poza inwentarzem. Zamek sprawuje pieczę nad nienaruszalnością kolekcji, opiekę merytoryczną i konserwatorską. Miejscem stałej ekspozycji zbioru jest pałac Pod Blachą.
Kobierce z kolekcji Teresy były wystawiane także w zamkowej Piwnicy Renesansowej i w wielu różnych polskich muzeach. Katarzyna Połujan poświęciła im publikację "Kobierce i tkaniny kaukaskie. Katalog zbiorów" (Fundacja Teresy Sahakian. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum), gdzie fantastycznie je zaprezentowała i opisała.
Mimo że od 1939 roku Teresa przebywała na emigracji, zawsze była blisko Polski. Pomagała polskim jeńcom podczas wojny, rodakom w kraju w czasie stanu wojennego, finansowała działalność Biblioteki Polskiej w Brukseli. Została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi. Teresa w testamencie cały swój majątek podarowała Polsce.
Teresa jest jedną z bohaterek Archiwum Historii Kolekcjonerek: tiny.pl/dth1q znajdującym się w Archiwum Historii Kobiet. O AHKol można przeczytać również tutaj: tiny.pl/dg7x6
Przygotowując biogram korzystałam:
• Katarzyna Połujan, "Teresa Sahakian (1915-2007)", „Kronika Zamkowa” 2007, nr 1-2
• Katarzyna Połujan "Kobierce i tkaniny kaukaskie. Katalog zbiorów" (Fundacja Teresy Sahakian. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum), Wyd. Arx Regia, Warszawa, 2015
• Krystyna Łubieńska, "Fundacja Teresy Sahakian i jej zbiory", za: zamek-krolewski.pl (dostęp 29.12.2024).